တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်၊ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ နိုင်ငံရေးပြစ်မှုဖြင့် နေအိမ်အကျယ်ချုပ်ကျခံခဲ့ ရသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ကျောက်ကျိယန် ကိုယ်တိုင်ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည့် လျှို့ဝှက်နိုင်ငံရေးမှတ်တမ်းစာအုပ်ဖြစ် သည်။ ထိုမှတ်တမ်းကို နေအိမ်အကျုယ်ချုပ်ဖြင့် ထိန်းသိမ်းခံထားရစဉ်အတွင်း ကက်ဆက်ခွေများဖြင့် နှစ်နှစ်ခန့်ကြာမြင့်အောင် လျှို့ဝှက်အသံသွင်းထားခဲ့သည်။ အသံသွင်းထားသည့် တိတ်ခွေသုံးဆယ်ကို ပြည်ပသို့ ခိုးထုတ်ခဲ့သည်။ ကျောက်ကျိယန်ကွယ်လွန် သွားသောအခါ ထိုမှတ်တမ်းတိတ်ခွေကို စာအုပ်အဖြစ် ထုတ်ဝေခဲ့ကြသည်။ ကျောက်ကျိယန် ဆိုသူမှာ ကျောက်ကျိယန်သည် ၁၉၆၅ ခုနှစ်၊ အသက် ၄၆ နှစ်အရွယ်တွင် ကွမ်တုန်ပြည်နယ်ပါတီ၏ အကြီးအကဲဖြစ်လာသည်။ ပြည်နယ် တွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်များ၌ သူ၏ စွမ်းဆောင်အောင်မြင်မှုများကြောင့် ‘‘ထမင်းဝချင်က ကျိယန်ကို တ’’ဟု ဒေသခံများက ကာရန်ကိုက်စာချိုး ပြောဆိုကြသည်။ ၁၉၈ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ကျောက်ကျိယန်ကို ပေကျင်းသို့ခေါ်ပြီး မကြာမီတွင် စီးပွားရေးကိုင်ရသော ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးတွင်…
Author: Han Sann
“မီ”ရုပ်ရှင်ကို ကြည့်၍ ရယ်သောသူများနှင့်မရယ်သောသူများ
ဆရာမကြီး ကြည်အေး၏ ၀တ္ထုဖြစ်သော “မီ” ကို ဒါရိုက်တာ ဏကြီးက ပိုင်ဖြိုးသု၊ နေတိုး၊ ရဲအောင်၊ မင်းဦး၊ အောင်ရဲထိုက်နှင့်သားညီတို့ ကို အဓိကသရုပ်ဆောင်များအဖြစ်ထားရှိပြီး “မီ” အမည်ဖြင့် မြန်မာရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားကြီးတစ်ကား ရိုက်ကူးထုတ်လုပ်ပြသခဲ့ပါသည်။ “မီ” ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားကြီးကို ရုံတင်မပြသမီကပင် ရုပ်ရှင်မြတ်နိုးသူများအကြား စိတ်ဝင်စားမှုမြင့်တက်ခဲ့သလို ရုပ်ရှင်ပြသနေစဉ်ကာလတွင် လည်း“မီ”ရုပ်ရှင်နှင့်ပတ်သက်၍ အမျိုးမျိုးသောအသံများဖြစ်သည့် ပြစ်တင်သံ၊ ဝေဖန်သံ၊ အားပေးသံ၊ ချီးကျူးသံ၊ ငြင်းခုန်သံ၊ ကန့်ကွက် သံ၊ ထောက်ခံသံ စသည်စသော မတူကွဲပြား၊ အမျိုးစုံလင်လှသော အသံပေါင်းများစွာကို ကြားရ မြင်ရ သိရပါသည်။ မတူကွဲပြားသော သဘောထားများနှင့်စုံလင်များပြားလှသော အသံပေါင်းများစွာကို ကြားရ မြင်ရနေသည်ကို အပေါင်းလက္ခဏာ၊ အပြုသဘောအဖြစ် မြင်မိ ပါသည်။ “မီ”အကြောင်းကို အလွှာအသီးသီး၊ အသိုင်းအဝိုင်းအသီးသီက ပြောနေကြပါသည်။ ပြောကြဆိုကြသော…
ကလစ်စာချခြင်း
ကလစ်တစ်ချက်၏ တန်ဖိုးသည် ဒီဂျစ်တယ်ခေတ် တနည်း အွန်လိုင်းယဉ်ကျေးမှုတွင် အလွန်အရေးပါသော တန်ဖိုးတစ်ခုဖြစ်လာ သည်။ အင်တာနက်စာမျက်နှာတစ်ခု၏ ကလစ်ရရှိမှုကြိမ်နှုန်းသည် ထိုအင်တာနက်စာမျက်နှာကို တည်ထောင်ထားသူ လူတစ်ဦး သို့တည်းမဟုတ် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏ ငွေကြေးအားဖြင့် အကျိုးအမြတ်သော်လည်းကောင်း၊ ငွေကြေးမဟုတ်သော အခြားတန်ဖိုး တစ်ခုကိုသော်လည်းကောင်း အလွန်အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍတွင် တည်ရှိလာသည်။ ထို့ကြောင့် အင်တာနက်စာမျက်နှာများနှင့် အွန်လိုင်းလူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများအတွင်း ကလစ်ရရှိမှုအရေအတွက် ရရှိစေရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်လာကြတော့သည်။ ထိုသို့ကြိုးပမ်းရာတွင် တရားသဖြင့် အားထုတ်ကြိုးပမ်းကြသကဲ့သို့ မသမာသောနည်း လမ်းများဖြင့် မိမိစာမျက်နှာသို့ လာရောက်လည်ပတ်စေရန် အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများလည်း ရှိလာခဲ့သည်။ ထို့အတွက် လူကြိုက် သူကြိုက်များသော အကြောင်းအရာများကို လွှင့်တင်လာကြသည်။ လူကြိုက်သူကြိုက်များသော အကြောင်းအရာများတွင် အညှီအဟောက်ပါဝင်သော အကြောင်းအရာများ အများစုဖြစ်နေတတ်သည်။ လိင်မှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၊ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာအကြောင်းအရာများ၊ ကျန်းမာရေးအယောင်ပြ လိင်မှုကိစ္စဆိုင်ရာအကြောင်းအရာ များနှင့်လူစိတ်ဝင်စားမှုမြင့်တက်စေရန်စသည့်အကြောင်းအရာများကို ပုံစံဖျက်ထုတ်လွှင့်သော သတင်းအတုအယောင်များသည်…
စာဖတ်သူရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားတဲ့စာပေအမြင် (စာအုပ်)
စာဖတ်သူရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားတဲ့စာပေအမြင်စာအုပ်သည် မဂ္ဂဇင်းများတွင် မြင့်သန်းရေးသားခဲ့သည့် စာပေဆိုင် ရာဆောင်းပါး(၁၈)ပုဒ်ကိုစုစည်း၍ နှစ်ကာလများ စာအုပ်တိုက်က ၂ဝ၁၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ၌ ထုတ်ဝေခဲ့သော စာအုပ်ဖြစ် သည်။ ထိုစာအုပ်သည် စာပေဆိုင်ရာအယူအဆ၊ အကောက်အယူ၊ နားလည်မှုနှင့်ပညာရည်မပြည့်ဝခြင်းကြောင့် ခံစားရသည့် အကျိုးဆက်များကို ဝေဖန်ထောက်ပြထားသော ဆောင်းပါးများစုစည်းမှု စာအုပ်တစ်အုပ်ဖြစ်သည်။ စာဖတ်သူရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားတဲ့စာပေအမြင်စာအုပ်ကို စာအုပ်စီစဉ်သူ(စာအုပ်တိုက်)က တူညီရာအကြောင်း အရာနှင့်အမျိုးအစားအလိုက် အမျိုးအစားခွဲခြင်း၊ ကဏ္ဍခွဲခြင်းနှင့်ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်းခြင်းများကို မပြုထားသော်လည်း (က)ဘာသာ ပြန်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ (ခ)တက်ကျမ်းများနှင့်ပတ်သက်၍ (ဂ)မော်ဒန်/ပို့စ်မော်ဒန်နှင့်ပတ်သက်၍ (ဃ)စာရေးဆရာနှစ်ဦး၏ စာပေလက်ရာများနှင့်ပတ်သက်၍ ဟူသောအကြောင်းအရာများကို တင်ပြထားသော၊ ထောက်ပြဝေဖန်ထားသော စာအုပ်တစ်အုပ်ဖြစ်သည်။ စာဖတ်သူရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားတဲ့စာပေအမြင်စာအုပ်တွင် ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဗမာဘာသာစကား မဟုတ်သော ဝေါဟာရ၊ စကားလုံးများကို အသံဖလှယ်ယူရာတွင် မူမမှန်သည့် ကိစ္စများ၊ လွဲမှားခြင်းများ၊…
နှင်မထုတ်ခဲ့ပေမဲ့
မြန်မာ့နှစ်ဆန်းတစ်ရက်နေ့တွင် ကျမအမျိုးသားအခန်းကို လမ်းထဲမှ အိမ်နီးနားခြင်းတစ်ဦးသည် တံခါးလာခေါက်၍ ပရိတ်ရေဗူး လာပေးသည်။ “နှစ်သစ်ကူးမှာ အန္တရာယ်ကင်းဘေးရှင်းစေဖို့ ပရိတ်ရေဖြန်းပက်လိုက်ပါ။ မကောင်းဆိုးဝါးတွေ ဘေးကနေ ကင်းသွားလိမ့်မယ်” ဟု အိမ်နီးနားခြင်း အမျိုးသားက ကျမအမျိုးသားကို ပြောခဲ့သည်။ ကျမတို့ လမ်းထဲက ကလေးတွေကလည်း မကောင်းဆိုးဝါး များကို နှင်ထုတ်ရန်နှင့်မကောင်းဆိုးဝါးများ ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံစေရန် ဆူညံသံများပေးပြီး တောထုတ်မောင်းထုတ်ခဲ့ကြသည်။ ကျမ အမျိုးသားကို ပရိတ်ရေဗူးဝေမျှခဲ့သည့် မိတ်ဆွေကလည်း “မကောင်းဆိုးဝါးတွေ ထွက်။ မကောင်းဆိုးဝါးတွေ ထွက်”ဟု နှုတ်မှ တတွတ်တွတ်ရေရွတ်၍ လှေကားထစ်များမှတဆင့် အပေါ်ထပ်များဆီသို့ လှမ်းတက်သွားသည်။ × × × × × × ကျမအမျိုးသားက ပရိတ်ရေဗူးကို တွေတွေကြီး ကြည့်နေသည်။ ပရိတ်ရေဗူးကို သူဘယ်လိုများ လုပ်လေမလဲဟု ကျမငေးကြည့် နေမိသည်။…
နေမျိုးကြီး ကဗျာတွေ ဖတ်မလား
‘‘နေမျိုးကြီး ကဗျာတွေ ဖတ်မလား’’ဆိုသော စာသားအစုအဖွဲ့သည် ကဗျာဆရာ‘နေမျိုး’၏ ‘လက်ရွေးစင်ကဗျာများ’ စာအုပ်တွင် ဖော်ပြပါရှိခဲ့သော ‘‘လူဖြစ်ရတာ ကောင်းတယ်’’ကဗျာအတွင်းမှ ဖြစ်ပါသည်။ ‘နေမျိုး၏ လက်ရွေးစင်ကဗျာ များ’စာအုပ်ကို နှစ်ကာလများစာပေက ၂ဝ၁၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် ထုတ်ဝေလိုက်ပါသည်။ ‘‘၁၉၉ဝ-၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ်တွေမှာ ကြီးပြင်းခဲ့တဲ့ စာပေဝါသနာပါသူ လူငယ်တွေအတွက် နေမျိုးရဲ့ ရေးဟန်တွေဟာ ဆန်းသစ်မှုတွေ အပြည့်နဲ့။ တစ်လ၊ တစ်လ မဂ္ဂဇင်းမှာ နေမျိုးရဲ့ ဝတ္ထုပါလေမလား၊ ကဗျာပါလေမလားဆိုပြီး စောင့်ဖတ်ခဲ့ရတဲ့ အနေအထားတစ်ခု’’ဟု နှစ်ကာလများစာပေ၏ ထုတ်ဝေသူလည်းဖြစ်၊ ကဗျာဆရာတစ်ဦးလည်းဖြစ်သော မိုးဝေးက ‘နေမျိုး၏ လက်ရွေးစင်ကဗျာများ’စာအုပ်တွင် မှတ်ချက်ပြုထားခဲ့သည်။ စာအုပ်တွင် နေမျိုး၏ ကဗျာလက်ရာ ၅၈ ပုဒ်ကို ဖော်ပြထားသည်။ ‘လက်ရွေးစင်ကဗျာများ’ဟု စာအုပ်အမည်ကိုပေးထား၍ နေမျိုး၏ ကဗျာလက်ရာများအနက်မှ ၅၈ ပုဒ်သာဖြစ်သည်ဟု…
ဂျပန်ဖောင်ဒေးရှင်း၏ “Creative Platform Series”
“Creative Platform Series”အမည်ဖြင့် အနုပညာဆိုင်ရာဆွေးနွေးပွဲကို ဂျပန်ဖောင်ဒေးရှင်(ရန်ကုန်)နှင့် MYAN/ART တို့ပူးပေါင်း၍ ၂၀၁၈ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။ ဆွေးနွေးပွဲသို့ ပြည်ပမှအနုပညာဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများကို ဖိတ်ခေါ်ဆွေးနွေးစေပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှ အောင်မြတ်ဌေးက ကြားခံဆွေးနွေးသူအဖြစ် ပါဝင်ဆွေးနွေးသည်ကို တွေ့ရသည်။ ပထမအကြိမ်ဆွေးနွေးပွဲအဖြစ် Creative Platform Series #1 ကို ရန်ကုန်မြို့၊ ဘိုကလေးစျေးလမ်းရှိ MYAN/ART တွင် ၂၀၁၈ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက် ညနေပိုင်းက ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ဆွေးနွေးပွဲသို့ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှ မက်(ဗ်) အက်စပီနာက လာရောက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ “ဘယ်တော့မှ မမှည့်၊ ဘယ်တော့မှ မပုတ်” (၂၀၁၈ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက်) မက်(ဗ်)အက်စပီနာသည် ဖိလစ်ပိုင်အနုပညာသည်အချို့က ဖွင့်လှစ်ထားသော Green…
နေမျိုး၏ ဝတ္ထုတိုပေါင်းချုပ်(စာအုပ်)
နေမျိုး၏ ဝတ္ထုတိုပေါင်းချုပ်စာအုပ်ကို ၂ဝ၁၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ၌ ‘ငါတို့စာပေ’စာအုပ်တိုက်မှ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဝတ္ထုတိုပေါင်း ချုပ်စာအုပ်တွင် နေမျိုး၏ ဝတ္ထုတို၊ ဝတ္ထုလတ်နှင့် စကားပြေအရေးအသား(၁၁၆)ပုဒ် ပါဝင်သည်။ ‘ကြေးရုပ်မြို့တော်’၊ ‘တော ကျီးကန်း’၊ ‘ရုပ်ရှင်’အစရှိသည့် စကားပြေလက်ရာများအပါအဝင် နေမျိုး၏ ထင်ရှားသည့်စာပေလက်ရာများကို ဝတ္ထုတိုပေါင်း ချုပ်တွင် ဖတ်ရှုရမည်ဖြစ်သည်။ နေမျိုး၊ ဝတ္ထုတိုပေါင်းချုပ်၊ ဝတ္ထုတိုစုစည်းမှုဟုဆိုသော်လည်း ဝတ္ထုလတ်ဟုသတ်မှတ်နိုင်သော ‘ရုပ်ရှင်’ဝတ္ထုကဲ့သို့ ဝတ္ထုအမျိုးအစားများကိုလည်း တွေ့ရသည်။ ဝတ္ထုတိုပေါင်းချုပ် ဟုဆိုသော်လည်း စာအုပ်ပါအရေးအသား အားလုံးကို ဝတ္ထုတိုများဟုဆိုရန် ခက်ခဲပေလိမ့်မည်။ နေမျိုး၏ ဝတ္ထုတိုပေါင်းချုပ်စာအုပ်ပါ စကားပြေအရေးအသားများကို ဝတ္ထုတို၊ ဝတ္ထုလတ်၊ အက်ဆေး၊ စာစုနှင့် စမ်းသပ်အရေးအသားများဟု ခေါ်ဆိုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ‘ငါတို့စာပေ’အနေဖြင့် အမျိုးအစား ခွဲခြားပေးထားခြင်း၊ ဖွင့်ဆိုရှင်းပြထားခြင်းနှင့်အမှာစာထည့်သွင်းခြင်းအစရှိသည့် ထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ထားခြင်းမပြုထားဘဲ စာမူများကို စုစည်း၍သာထုတ်ဝေထားသည်ကို တွေ့ရသည်။…
Afterall ဂျာနယ် မိတ်ဆက်ခြင်းနှင့်အနုပညာအကြောင်း ဆွေးနွေးခြင်း
လန်ဒန်အခြေစိုက်ဂျာနယ်ဖြစ်သည့် Afterall ဂျာနယ်အမှတ်-၄၆ မိတ်ဆက်ခြင်းနှင့်အနုပညာဆိုင်ရာဆွေးနွေးခြင်း အစီအစဉ်တစ်ရပ်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက် ညနေပိုင်းက ရန်ကုန်မြို့၊ ပန်းဆိုးတန်းလမ်းရှိ လောကနတ်အနုပညာပြခန်းတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ အခမ်းအနားတွင် Afterall အကြောင်းကို မိတ်ဆက်ပြောကြားခဲ့ကြပြီး ပိုပိုနှင့်ယဉ်ကာတို့က “တို့တွေ ဘယ်ကလာ၊ ဘယ်သူ၊ ဘယ်ကို ဦးတည်တာ – မြန်မာ့ခေတ်ပြိုင်အနုပညာအတွက် အဆိုတွေ”(မြန်မာ့ခေတ်ပြိုင်အနုပညာလောက အတွင်းရေးပြဿနာများအကြောင်း ပိုပို၊ ထွန်းဝင်းအောင်၊ ဝါနု၊ မင်းသိမ်းစွန်၊ ယဉ်ကာ တို့၏ဆွေးနွေးချက်များ)အက်ဆေးပါ ဖော်ပြချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးကြပါသည်။ ထို့နောက် Small Visual Art Organization အကြောင်းတို့ကိုလည်း ဆွေးနွေးတင်ပြခဲ့ကြသည်။ Afterall သည် University of the Arts London ၏ သုတေသနစင်တာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင်…
ယောင်ဟေး သို့မဟုတ် အသားစားရန် ငြင်းဆန်သူ
သူလိုကိုယ်လို အမျိုးသမီးတစ်ဦးဖြစ်သူ ယောင်ဟေးအကြောင်းကို ခင်ပွန်း၊ ခဲအိုနှင့် အစ်မဖြစ်သူတို့က ဇာတ်ကြောင်းပြန်ကြသည်။ ယောင်ဟေးသည် ဘယာစီယာဝတ်တတ်သူ မဟုတ်သည်မှလွဲ၍ သာမန်အမျိုးသမီးတစ်ဦးသာဖြစ်သည်။ သူမ,ဘယာစီယာ မဝတ်တတ်သည်ကို ခင်ပွန်းဖြစ်သူသည် သမီးရည်းစားဘဝကတည်းက သိရှိထားခဲ့သော်လည်း သူတို့၏ အိမ်ထောင်ရေးတွင် တစ်စုံတရာကြီးမားသောပြဿနာ မရှိခဲ့ပါ။ တစ်နေ့တွင် ယောင်ဟေးသည် အိပ်မက်တစ်ခုမက်သည်။ အိပ်မက်ကြောင့် သူမသည် အသားစားခြင်းကို စွန့်လွွှတ်လိုက်သည်။ ဘာသာရေးယုံကြည်မှုအရ၊ ကျန်းမာရေးအကြောင်းပြချက်တစ်စုံတရာအရ မဟုတ်ပါဘဲ အသားစားခြင်းကို သူမစွန့်လွွှတ်ခဲ့သည်။ ခင်ပွန်းဖြစ်သူကိုလည်း အသားဟင်းလျာ ချက်ပြုတ်ကျွေးမွေးခြင်း လုံးဝမပြုလုပ်တော့ပါ။ ယောင်ဟေးတို့၏ အိမ်ထောင်ရေး ပြဿနာသည် ထိုအချိန်အခါတွင် စတင်ခဲ့သည်။ ဝတ္ထု၏ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသော အစိတ်အပိုင်းသည်လည်း ထိုအချိန်တွင် စတင်သည်။ အသားမစားသော ယောင်ဟေးပြဿနာသည် လင်နှင့်မယားအကြားက ကြီးမားသောပြဿနာတစ်ရပ်အဖြစ်မှ ယောင်ဟေး၏ မိဘနှစ်ပါး၊ ခဲအိုနှင့်အစ်မဖြစ်သူတို့ထံ ရောက်ရှိသွား၍ ကြီးမားသောမိသားစုပြဿနာကြီးဖြစ်လာသည်။…