ဗီဒီယိုအနုပညာဆိုသည်မှာ

ဗီဒီယိုအနုပညာ(Video Art)ဆိုသည်မှာ ဗီဒီယိုရိုက်ကူးမှုနည်းပညာကို အသုံးပြုပြီးဖန်တီးထုတ်လုပ်ထားသော အနုပညာလက်ရာကို ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ရုပ်သံရိုက်ကူးထုတ်လွှင့်ခြင်း၊ စမ်းသပ်ရိုက်ကူးထုတ်လုပ်မှုရုပ်ရှင်(Experimental Film) အစရှိသည်များနှင့် ဗီဒီယိုအနုပညာ လက်ရာများ ကို တူညီသည်ဟု ထင်မြင်ယူဆလေ့ရှိကြသည်။ ဗီဒီယိုအနုပညာသည် ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ သီးခြားပုံသဏ္ဍာန်တစ်ခုဖြင့် ခိုင်မာစွာရပ်တည်နေသော အနုပညာပုံစံတစ်ခုဖြစ်သည်။ တနည်းအားဖြင့် ဗီဒီယိုအနုပညာသည် အနုပညာအမျိုးအစားများထဲမှ အနုပညာတစ်ခုသာဖြစ်သည်။

၁၉၅ဝ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းကာလများတွင် အီလက်ထရောနစ်နည်းပညာများ တိုးတက်မှုအားကောင်းလာခဲ့သည်။ ၁၉၆ဝ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၇ဝ ခုနှစ်ဝန်းကျင်နှစ်များတွင် လူသားများသည် အီလက်ထရောနစ်နည်းပညာပစ္စည်းများနှင့် ထိတွေ့နီးစပ်မှုများပြားလာခဲ့သည်။ ထိုပစ္စည်းများကို လွယ်လင့်တကူအသုံးပြုလာနိုင်ကြသည်။ ထိုဖြစ်စဉ်များနှင့်အတူ ဗီဒီယိုအနုပညာသည် မွေးဖွားလာခဲ့သည်။ ၁၉၆ဝ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းကာလနှင့် ၁၉၇ဝ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများကို ဗီဒီယိုအနုပညာစတင်သော ကာလများအဖြစ် သတ်မှတ်ပြောဆိုကြသည်။

ဗီဒီယိုအနုပညာကို တင်ပြသည့်ပုံသဏ္ဍာန် များစွာရှိသည်။ ဗီဒီယိုအနုပညာဖန်တီးသူသည် သူ၏လက်ရာကို ရုပ်သံမီဒီယာတစ်ခုမှ ထုတ်လွှင့်ပြသခြင်း၊ အနုပညာပြခန်းတွင် ပြသခြင်း၊ အချိန်နေရာသတ်မှတ်၍ ပြသခြင်း၊ တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်ပြသခြင်း၊ အခြားသောအနုပညာ လက်ရာများနှင့် ချိတ်ဆက်တွဲဖက်၍ဖြစ်စေ၊ အကြောင်းအကျိုးဆက်စပ်၍ဖြစ်စေ ပြသခြင်း၊ ရုပ်သံပြစက်၊ ဗီဒီယိုမော်နီတာအစရှိသည်များပေါ် တွင် ပြသခြင်းနှင့် ဗီဒိယိုခွေ၊ စီဒီ၊ ဒီဗီဒီအခွေဖြင့် ဖြန့်ချိခြင်းအစရှိသည့် နည်းလမ်းများကိုအသုံးပြု၍ အများပြည်သူထံသို့ ပြသလေ့ရှိသည်။

ဗီဒိယိုအနုပညာလက်ရာတစ်ခု၏ ထူးခြားသောလက္ခဏာများမှာ ငှါးရမ်းထားသည့် သို့မဟုတ် လက်ရာအတွက် အလုပ်ခန့်ထားသည့် သရုပ်ဆောင်များ မပါဝင်ခြင်း၊ စကားပြောဆိုခြင်းများ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပါဝင်နိုင်သော်လည်း ရုပ်ရှင်ကားများကဲ့သို့ ဇာတ်ဝင်စကားလုံးများ မပါဝင်ခြင်း၊ ဇာတ်လမ်း၊ ဇာတ်ကွက်နှင့် ဇာတ်ကြောင်းပြော်ဆိုခြင်းများ မပါဝင်ခြင်း၊ တင်ပြသည့်အကြောင်းအရာများတွင် ပညာပေးလိုခြင်း၊ ပြန်ကြားပေးလိုခြင်း၊ ဖျော်ဖြေပေးလိုခြင်းစသည့် အကြောင်းအရာတစ်စုံတစ်ခု မပါဝင်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ဗီဒီယိုအနုပညာသည် ဖျော်ဖြေရေးအနု ပညာများ၊ ပင်မရေစီးရုပ်ရှင်ပညာရပ်၊ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်၊ ရုပ်ရှင်ဇာတ်လမ်းတို၊ စမ်းသပ်ရိုက်ကူးထုတ်လုပ်မှုရုပ်ရှင်များနှင့် သဘောသဘာဝခြင်း တူညီမှုလုံးဝမရှိပါ။

ဗီဒီယိုအနုပညာသည် အနုပညာလက်ရာဖန်တီးသူ၏ တင်ပြလိုခြင်း၊ စိတ်ကူး၊ ဖော်ပြလိုသောခံစားချက်နှင့် လက်ရာအား ကြည့်ရှုသူ ပရိသတ်ကို ပါဝင်စေလိုခြင်းများကိုအဓိကထား၍ ထုတ်လုပ်တင်ပြခြင်းဖြစ်သည်။ ဗီဒီယိုအနုပညာသည် အခြားသောအနုပညာပစ္စည်းများဖြစ် သော ပန်းချီ၊ ပန်းပုများကဲ့သို့ အနုပညာပစ္စည်းတစ်ခုသာဖြစ်သည်။

Wolf  Vostell  နှင့် Nan June Paik တို့ကို ခေတ်ဦးဗီဒီယိုအနုပညာရှင်များအဖြစ် ပြောဆိုကြသည်။ အဆိုပါ အနုပညာရှင်နှစ်ဦးက ဗီဒီယို အနုပညာကို စတင်ခဲ့ကြောင်း လေ့လာသိရှိရသည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် Wolf Vostell သည် သူ၏အနုပညာလက်ရာတစ်ခုတွင် ရုပ်မြင်သံကြားစက် များကို ကြားခံအလွှာတစ်ခုအနေဖြင့် ထည့်သွင်းပြသခဲ့သည်။ ထိုလက်ရာ၏အမည်မှာ Black Room Cycle ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ Transmigracion 1-3 လက်ရာကို ၁၉၅၈ ခုနှစ်၊ 6 TV Dé-coll/age လက်ရာကို ၁၉၆၃ ခုနှစ်နှင့် Sun in your head လက်ရာကို ၁၉၆၃ ခုနှစ်တို့တွင် ပြသခဲ့သည်။

ထို့အတူ Nam June Paik ဆိုသူ အနုပညာရှင်သည်လည်း ဗီဒီယိုအနုပညာလက်ရာများကို ၁၉၆ဝ ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် ဖန်တီးထုတ်လုပ်ခဲ့ သည်။ Nam June Paik  သည် ဗီဒီယိုအနုပညာ စွန့်ဦးဖန်တီးသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် သူ၏ ဗီဒီယိုအနုပညာလက်ရာများကို ပြသခဲ့ သည်။ Nam June Paik ၏ အနုပညာလက်ရာများကြောင့် ဗီဒီယိုအနုပညာမွေးဖွားခဲ့သည်ဟု ပြောဆိုကြသည်ကို လေ့လာမှုများအရ သိရှိရသည်။ ထိုကာလနောက်ပိုင်းတွင် ဗီဒီယိုအနုပညာလက်ရာများ မြောက်မြားစွာထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ခိုင်မာသောအနုပညာပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ဗီဒီယို အနုပညာသည် ရှင်သန်လှုပ်ရှားနေပြီဖြစ်သည်။

ဗီဒီယိုအနုပညာလက်ရာများကိုပြသရာတွင် လက်ရာတစ်ခုတည်းကို ရုပ်မြင်သံကြားတစ်ခုပေါ်တွင်ဖြစ်စေ၊ ပိတ်ကားပေါ်တွင်ဖြစ်စေ၊ ပရိုဂျက်တာဖြင့်ဖြစ်စေအသုံးပြု၍ ယနေ့တွင်ပြသနေကြသည်။ ထို့အပြင် တပ်ဆင်ခြင်းအနုပညာပုံစံဖြင့်လည်း ဗီဒီယိုအနုပညာများကို ပြသလေ့ ရှိသည်။ ထိုသို့ ပြသရာတွင် ဗီဒီယိုအနုပညာကို အခြားသောအနုပညာပုံစံများဖြင့် တွဲဖက်၍ လည်းကောင်း၊ တစ်ခုထက်ပိုမိုသော ဗီဒီယိုအနုပညာ လက်ရာများကို တပ်ဆင်ခြင်းအနုပညာပုံစံဖြင့်လည်းကောင်း ပြသကြသည်။ ဗီဒီယိုအနုပညာကို ပြသရာတွင် တပ်ဆင်ခြင်းအနုပညာ(Installation)  ပုံစံကို အများအားဖြင့် အသုံးပြု၍ ပြသလေ့ရှိကြောင်းတွေ့ရသည်။

စာရေးသူ၏ နီးစပ်ထိတွေ့မှုအရ မြန်မာအနုပညာရှင်အချို့သည် ဗီဒီယိုအနုပညာလက်ရာများကို ဖန်တီးနေကြကြောင်းတွေ့ရသည်။ စာရေးသူအနေဖြင့် လက်လှမ်းမှီသိရှိသောအနုပညာရှင်များမှာ ချောအိသိမ်း၊ ငြိမ်းချမ်းဆု၊ ထွန်းဝင်းအောင်၊ နိုရာ၊ ပိုပို၊ ဖြိုးကြည်၊ မင်းသိမ်းစွန်၊ ဝါနုနှင့် ဝေမာညွန့်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စာရေးသူအနေဖြင့် လက်လှမ်းမမှီသောအနုပညာရှင်များရှိနိုင်သကဲ့သို့ ဗီဒီယိုအနုပညာလက်ရာများကို စမ်းသပ်လုပ်ကိုင်နေသူများလည်း ရှိနိုင်ပါသည်။

ဟန်ဇော်

အလင်းတန်းဂျာနယ်၊ အမှတ်(၇၇၈)၊ အောက်တိုဘာ ၂၈ ၊ ၂၀၁၃ ခုနှစ်