မိခင်ဘာသာစကားနဲ့ကွန်ပျူတာကို အသုံးပြုနိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းကြပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမပြောတဲ့ နိုင်ငံအများစုမှာလည်း ကွန်ပျူတာကို ကိုယ်ပိုင်မိခင် ဘာသာစကားနဲ့အသုံးပြုနေကြတာကို တွေ့ရတယ်။ လူတိုင်းရနိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ သတင်းအချက်အလက်၊ ဆက်သွယ်ရေးနဲ့ကွန်ပျူတာအသုံးပြုပြီးလုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာများဟာ ဘာသာစကားအခက်အခဲကြောင့် အဟန့်အတားမဖြစ်စေတော့ပဲ မိခင်ဘာသာစကားတတ်မြောက်သူတိုင်းဟာ အိုင်စီတီရဲ့ အသီး အပွင့်တွေကို ခံစားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တနည်းအားဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာမတတ်လို့ ကွန်ပျူတာ မသုံးရဘူး မဖြစ်စေဖို့လည်း ဖြစ်ပါစေ။ စာရေးသူအနေနဲ့ လက်လှမ်းမီတစ်၍ လေ့လာကြည့်တဲ့အခါ WordPress, Media Wiki, Open Office, Moziller Firefox, Google စသဖြင့် အသုံးများတဲ့ Application တွေကို Localization စိတ်ဝင်စားသူတွေက မိခင်ဘာသာစကားနဲ့ပြန်ဆိုပေးထားကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် Localization နဲ့ပတ်သက်ပြီး သူတို့ဘယ်လို မြင်ကြသလဲဆိုတာလေ့လာနိုင်အောင် စာရေးသူပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများထဲမှ ကောက်နုတ်တင်ပြလိုက်ပါတယ်။
ပထမဆုံးအနေနဲ့ မချမ်းမြေ့ခိုင်ကို မိတ်ဆက်ပေးလိုပါတယ်။ မချမ်းမြေ့ခိုင်ဟာ မြန်မာဘာသာစကားကို စိတ်ဝင်စားသူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ် နှစ် ကုန်ပိုင်းက TEDx Youth@Yangon ကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပထမဆုံးအကြိမ် TEDx အဖြစ်ကျင်းပနိုင်အောင် စီစဉ်ခဲ့သူတစ်ဦးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
သူမရဲ့ Localization အပေါ်အမြင်က –
‘‘ကွန်ပျူတာကို အင်္ဂလိပ်လိုအသုံးပြုမှအဆင်ပြေ၊ အင်္ဂလိပ်လိုမတတ်ပဲနဲ့ ကွန်ပျူတာသင်ဖို့ စိတ်မကူးနဲ့လို့ အများစုက ပြောတယ်။ မြန်မာဘာသာစကားနဲ့ ကွန်ပျူတာသုံးလို့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာ အားနည်းသွားမယ်လို့လည်း ပြောကြတယ်။ အမှန်ကတော့ ဘာမှမဆိုင်ဘူး။ ဂျပန်နိုင်ငံမှာဆိုရင်လည်း တစ်နိုင်ငံ လုံးက ဂျပန်ဘာသာစကားနဲ့ပဲ ကွန်ပျူတာကို အသုံးပြုနေကြတယ်။ ပြည်တွင်းမှာက ကွန်ပျူတာသင်ချင်ရင် အင်္ဂလိပ်စာတတ်မှဆိုပြီး အဟန့်အတားတစ်ခုဖြစ် နေတယ်။ တကယ်လို့ ကွန်ပျူတာကို မြန်မာလိုသာ သုံးလို့ရမယ်ဆိုရင် အသုံးပြုသူအနေနဲ့ ကွန်ပျူတာကို အသုံးပြုနိုင်ဖို့ ထွေထွေထူးထူးမေးနေစရာမလိုဘူး။ လွယ်လွယ်ကူကူ အသုံးပြုနိုင်မယ်။’’
ဒုတိယအနေနဲ့ စိုင်းဇင်ဒီဒီဇုံကို မိတ်ဆက်ပေးလိုပါတယ်။ စိုင်းဇင်ဒီဒီဇုံဟာ ကွန်ပျူတာသုံးမိခင်ဘာသာစကားကို စိတ်ဝင်စားသူတစ်ဦးဖြစ်သလို သူ့ရဲ့ ဘွဲ့ယူစာ တမ်းအတွက် စာတမ်းကိုလည်း ယူနီကုတ်ဆိုင်ရာအကြောင်းအရာများနဲ့ ရေးသားတင်သွင်းခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ ထို့အပြင် ယွန်းချိုဆိုတဲ့ ဖောင့်ကိုလည်း ယူနီကုတ် စံနှုန်းအတိုင်း အတိအကျလိုက်နာြပီး ရေးသားခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။
သူ့ရဲ့ Localization အပေါ်အမြင်က –
‘‘ကျွန်တော်အနေနဲ့ကွန်ပျူတာကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားနဲ့အသုံးပြုနေတဲ့ အလေ့အကျင့်က ရပြီးသာဖြစ်နေလို့ အဆင်ပြေနေတယ်။ ဒါပေမယ့် အင်္ဂလိပ်စာကို တတ်တဲ့သူက နည်းတယ်။ ကွန်ပျူတာတတ်ချင်တဲ့ လူအားလုံးကို အင်္ဂလိပ်စာတတ်အောင် အရင်သင်မလား။ ဒါဆိုအချိန် ဘယ်လောက်ကြာမလဲ။ လူနည်းနည်း လေးက အဲဒီသူတွေ(အင်္ဂလိပ်စာမတတ်သူ)အတွက် အဆင်ပြေအောင် လုပ်ပေးလိုက်ရင်ကော် အချိန်ဘယ်လောက် ကြာမလဲ။ ဘယ်လောက်အထိ ထိရောက်မှုရှိ သွားနိုင်မလဲဆိုတာကိုပဲ မြင်မိတယ်။ မိခင်ဘာသာစကားနဲ့ ကွန်ပျူတာအသုံးပြုနိုင်မယ်ဆိုရင် လူတစ်ယောက်အနေနဲ့ အိုင်စီတီပစ္စည်းတွေကို ချက်ခြင်းလက်ငင်း အသုံးပြုသွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေတစ်ခုကို ရောက်သွားမယ်။ အသုံးပြုတွေအတွက် လွယ်ကူသွားမယ်ဆိုရင် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ ပိုပြီးတော့ မြန်ဆန်လာ လိမ့်မယ်။’’
တတိယအနေနဲ့ ကိုမောင်မောင်ဆန်းကို မိတ်ဆက်ပေးလိုပါတယ်။ သူဟာ ‘‘သီဟိုဠ်မှ ဉာဏ်ကြီးရှင်သည် အာယုဝဍ္ဎနဆေးညွွှန်းစာကို ဇလွန်ဈေးဘေး ဗာဒံ ပင်ထက် အဓိဠာန်လျက် ဂဃနဏဖတ်ခဲ့သည်’’ ဆိုတဲ့ မြန်မာပန်ဂရမ်ကို ရေးသားခဲ့သူဖြစ်သလို မြန်မာစာပေကို စိတ်ဝင်စားသူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။
သူ့ရဲ့ Localization ပေါ်အမြင်က –
‘‘Localization လုပ်ထားတဲ့ဟာကို မြန်မာလူမျိုးက သုံးမယ်ဆိုရင် User Interface မှာရှိတဲ့ Menu လိုဟာမျိုးတွေက မြန်မာလိုဖြစ်သွားတယ်။ မြန်မာလို သုံးနိုင်တဲ့ အတွက် အဓိကအကျိုးဖြစ်စေတာက မြန်မာတွေပါပဲ။ ကျွန်တော့အနေနဲ့ Google, Media Wiki တွေကို Localization လုပ်နေပါတယ်။ Wikipedia ကို ဖွင့်လိုက်မယ်ဆိုရင် ဘယ်ကနေ ဘယ်ကို သွားရမယ်ဆိုတဲ့ လမ်းညွွှန်တွေကို အင်္ဂလိပ်လိုပဲ ရေးထားတယ်။ ပင်မစာမျက်နှာဆိုရင် အင်္ဂလိပ်မှာ Main Page လို့ ရေးထားတယ်။ အသုံးပြုသူများ ရေးသားပြောဆိုလို့ရတဲ့ နေရာဆိုရင် User Talk လို့ သုံးထားတယ်။ ပံပိုးထားမှုတွေဆိုရင် Contribution လို့ သုံးထားတယ်။ အင်္ဂလိပ်စာသိတဲ့ လူတွေတောင်မှ တစ်ချို့စာ လုံးတွေကို မြင်ရင် မသိတော့တာတွေ ရှိတယ်။ မသိတော့တဲ့ သူတွေက ဘယ်လိုဆက်သွားရမှန်း ဘာဆက်လုပ်ရမှန်း မသိတော့ဘူး။ မြန်မာလိုရေးထားမယ်ဆိုရင် သွားချင် တဲ့နေရာကို ချက်ခြင်းရောက်သွားမယ်။ လမ်းမပျောက်တော့ဘူး။ နယ်က လူတစ်ယောက်က ရန်ကုန်ရောက်လာရင် လမ်းညွွှန်ကြည့်ပြီးတော့ သွားလာနိုင်တယ်။ အင်္ဂလိပ်စာ လည်း မတတ်၊ ပြင်သစ်စာလည်း မတတ်တဲ့ လူတစ်ယောက်ကို (ပြင်သစ်နိုင်ငံက) ပါရီထဲကို ပို့လိုက်ရင် သူဘယ်လိုသွားရမှန်းမသိတော့ပဲ လမ်းပျောက်သွားမယ်။ အဲဒီ တော့(ကွန်ပျူတာမှာရှိတဲ့) Menu တွေ၊ Link တွေဆိုတာက လမ်းညွွှန်တွေပါပဲ။ ဒါတွေကို မြန်မာလိုဖတ်နိုင်နေမယ်ဆိုရင် အသုံးပြုသူတွေအတွက် အရမ်းကို အဆင်ပြေစေ ပါတယ်။
စတုတ္ထအနေနဲ့ ကိုအောင်စည်သူကျော်ကို မိတ်ဆက်ပေးလိုပါတယ်။ သူဟာလည်း စင်္ကာပူနိုင်ငံမှာ ခေတ္တနေထိုင်နေသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး Invest Myanmar အွန်လိုင်းစာ မျက်နှာကို ထူထောင်ထားသူတစ်ဦးဖြစ်သလို Game Development ကို စိတ်ဝင်စားသူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
သူ့ရဲ့ Localization အပေါ်အမြင်က –
‘‘ ကွန်ပျူတာကို အင်္ဂလိပ်လိုမတတ်လဲ သုံးနိုင်ရမယ်ဆိုပြီး Localization လုပ်ကြတယ်။ နေ့စဉ်အသုံးပြုတဲ့ Application တွေဆိုရင်တော့ လူတော်တော်များများ အတွက် အသုံးဝင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ နယ်တွေဘက်က ဘာသာစကားအားနည်းတဲ့လူတွေ နေ့စဉ်သုံး ရုံးသုံး Application တွေကို ဘာသာစကားအခက် အခဲမရှိပဲ သုံးလာနိုင်မယ်။ အခုအချိန်မှာ ကွန်ပျူတာကို Knowledge ရှာဖို့အဓိက သုံးလာကြတယ်။ ဥပမာ – တရုတ်တို့၊ ဂျပန်တို့မှာ သူတို့လိုတဲ့ Knowledge တွေအတွက် ရင်းမြစ်တွေအားလုံးက သူတို့ မိခင်ဘာသာစကားနဲ့ရှိတယ်။ ဒီလိုဆိုရင်တော့ အဆင်ပြေမယ်။ ကွန်ပျူတာကို မြန်မာလို သုံးလို့ရလို့ မြန်မာလိုသုံး နေပြီး အင်္ဂလိပ်စာ ပိုအားနည်းသွားမယ်ဆိုရင် သိပ်အဆင်မပြေဘူး။ မြန်မာလိုက ရှိသမျှ Resource တွေ အကုန်ရှာမတွေ့နိုင်ဘူး။ Blog, Community, portal တွေ ရှိပေမယ့် သိချင်တာအကုန်တော့ မရနိုင်ဘူး။ ဒီတော့အခြေခံလုပ်ငန်းသုံး Application တွေကို Localized Version တွေနဲ့ သုံးနေရာကနေ Language ကိုလည်း တွဲ လေ့လာသွားမှ ဖြစ်မယ်လို့ မြင်တယ်။ Myanmar OS, Myanmar Browser တွေ သုံးပြီး မြန်မာလိုသိချင်တာ။ ဖတ်စရာမရှိတော့ ဘာလုပ်မှာလဲဗျာ။’’
ဟန်ဇော်
အိုင်တီဇင်ဂျာနယ်
၂ဝ၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ