တိုနီ မော်ရီစန် ဆိုသူမှာ

တိုနီ မော်ရီစန်(Toni Morrison)ဆိုသူမှာ အာဖရိကနွယ်ဖွား အမေရိကန်စာရေးဆရာမတစ်ဦးဖြစ်သည်။ စာပေဆိုင်ရာနိုဘယ်ဆု နှင့်ပူလစ်ဇာဆုတို့ကို ရရှိထားသူဖြစ်သည်။ လူမည်းစာရေးဆရာ၊ အယ်ဒီတာနှင့် ပါမောက္ခတစ်ဦးအဖြစ် ထင်ရှားသူဖြစ်သည်။

မော်ရီစန်ကို ၁၉၃၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ရက်တွင် အိုဟိုင်းအို၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ကလေးဘဝကတည်းက ဂျိမ်းအော့စတင်နှင့် လီယိုတော်စတွိုင်းတို့၏ စာပေလက်ရာများကို ဖတ်ရှုခဲ့သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူကလည်း လူမည်းအဖွဲ့အစည်းအတွင်းရှိ ရိုးရာပုံပြင် များကို ဖတ်ပြခဲ့သည်။ မော်ရီစန်၏ ကလေးဘဝစာပေအတွေ့အကြုံများသည် စာရေးဆရာမတစ်ဦးဖြစ်လာရန်အတွက် အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။

Howard တက္ကသိုလ်သို့ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် မော်ရီစန် တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်အဓိကဖြင့် ဘွဲ့ရခဲ့သည်။ မဟာဝိဇ္ဇာတန်းကို Cornell တက္ကသိုလ်တွင် ဆက်လက်တက်ရောက်ခဲ့သည်။ စာရေးဆရာမ ဗာဂျီးနီးယားဝုဒ်နှင့် စာရေးဆရာ ဝီလျံ ဖော့စ်တနာတို့၏အကြောင်းကို မဟာဘွဲ့အတွက် သုတေသနကျမ်းပြုစုခဲ့သည်။ မဟာဘွဲ့ရရှိပြီးသောအခါ အင်္ဂလိပ်စာပြ ဆရာမအဖြစ် Texas Southern University တွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် အိမ်ထောင်ပြုခဲ့ပြီး ကလေးနှစ်ယောက်ရရှိခဲ့ သည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် နယူးယောက်သို့ ပြောင်းရွေ့နေထိုင်ခဲ့သည်။ အယ်ဒီတာတစ်ဦးအဖြစ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်စာရေး ဆရာအချို့၏ စာအုပ်များကို တည်းဖြတ်ခဲ့သည်။

The Bluest Eye(1970) သည် မော်ရီစန်၏ ပထမဦးဆုံးသောလုံးချင်း စာအုပ်ဖြစ်သည်။ အိုင်ဟိုင်းအိုရှိ လူဖြူအသိုင်းအဝန်းတွင် နေထိုင်ခံစားရသည့် လူမည်းမိန်းကလေးတစ်ဦးအကြောင်းကို ရေးသားထားသော စာအုပ်ဖြစ်သည်။ ထိုစာအုပ်အပါအဝင် Beloved(1987) နှင့်Song of Solomon တို့သည် မော်ရီစန်၏ ထင်ရှားသောလုံးချင်းစာအုပ်များဖြစ်သည်။ မော်ရီစန်၏စာပေများ သည် ဇာတ်ကောင်စရိုက်ကို အသေးစိတ်ပုံဖော်ပေးနိုင်ပြီး ဇာတ်ကောင်တို့၏ပြောစကားများက ထင်သာမြင်သာရှိသော သရုပ် ဖော်မှုများကို သိရှိခံစားစေသည်ဟု စာပေသုံးသပ်သူများက ဆိုသည်။

ပူလစ်ဇာဆုကို Beloved(1987)စာအုပ်ဖြင့် ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် မော်ရီစန် ရရှိခဲ့သည်။ စာပေဆိုင်ရာနိုဘယ်ဆုကို ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သည်။ စာပေ ဆိုင်ရာနိုဘယ်ဆုရရှိခဲ့သည့် အမျိုးသမီးစာရေးဆရာ ၁၃ ဦးရှိသည့်အနက်  ၈ ဦးမြောက် စာပေနိုဘယ်ဆုရရှိ ထားသည့် စာရေးဆရာမတစ်ဦးဖြစ်ပြီး နိုဘယ်ဆုရရှိသည့် ပထမဆုံးလူမည်းအမျိုးသမီးတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။ နိုဘယ်ဆုနှင့် ပူလစ်ဇာဆုအပါအဝင် စာပေဆိုင်ရာဆုပေါင်း ၂၄ ဆုကို ၁၉၇၇ ခုနှစ် မှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်အထိ ရရှိထားသူဖြစ်သည်။ နိုဘယ်ဆုရရှိခဲ့ သည့် ၁၉၉၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာတွင် မော်ရီစန်၏ နေအိမ်သည် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။ မီးလောင်နေစဉ်တွင် သူမသည် နေအိမ်၌ရှိမနေခဲ့ဘဲ စာမူများသည် မီးလောင်မှုကြောင့် ပျက်စီးထိခိုက်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။ မော်ရီစန်သည် အသက် ၈၃ နှစ် အရွယ်သို့ ရောက်ရှိနေခဲ့သော်လည်း စာပေလုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ဆဲဖြစ်ပြီး The Nation မဂ္ဂဇင်းတွင်လည်း အယ်ဒီတာအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး အဖြစ်လုပ်ကိုင်နေစဲဖြစ်သည်။

ဟန်ဇော်

http://www.en.wikipedia.org, http://www.nytimes.com

အလင်းတန်းဂျာနယ်၊ အမှတ် (၇၉၀)၊ ၁၃ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၄ ခုနှစ်