ဒေါရစ်လက်စင်း ဆိုသူမှာ

ဒေါရစ်လက်စင်း(Doris Lessing) ဆိုသူမှာ စာပေဆိုင်ရာနိုဘယ်ဆုရရှိထားသူ ဗြိတိန်နိုင်ငံသား စာရေးဆရာမကြီးဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့စာပေအသိုက်အဝန်းတွင် ထင်ရှားကျော်ကြားသော စာရေးဆရာမကြီးတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။

၁၉၀၃ ခုနှစ်မှ ၂၀ဝ၇ ခုနှစ်အတွင်း စာပေဆိုင်ရာနိုဘယ်ဆုရရှိသူ အမျိုးသမီးစာရေးဆရာမ ၁၁ ဦးရှိသည်။ ထိုစာရင်းတွင် လက်စင်းသည်  ၁၁ ဦးမြောက်ဖြစ်သည်။ လက်စင်းကို ၁၉၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် အီရန်နိုင်ငံ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဗြိတိန်သျှကိုလိုနီပြုထားသည့် ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံသို့ ၁၉၂၅ ခုနှစ်၊ အသက် ၆ နှစ်အရွယ်တွင် မိသားစုနှင့်အတူ လက်စင်း ပြောင်းရွေ့နေထိုင်ခဲ့သည်။ ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံရှိ ဒိုမီနီကမ် ခရစ်ယာန် သီလရှင်ကျောင်းတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ်တွင် ကျောင်းမှထွက်ခဲ့သည်။ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ်တွင် မိသားစုနှင့်ခွဲခွာခဲ့ပြီး သူနာပြုအလုပ်ကို လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ထိုသို့လုပ်ကိုင်ရင်း နိုင်ငံရေးနှင့်လူမှုရေးရာဘာသာရပ်များကို စတင်လေ့လာခဲ့သည်။ ထိုကာလတွင်ပင် စာပေများကို လက်စင်းက စတင်ရေးသားနေပြီဖြစ်သည်။ ထိုနောက်ပိုင်းကာလများတွင် လက်စင်းသည် တယ်လီဖုန်းအော်ပရေတာ အဖြစ်လည်းကောင်း၊ အိမ်ထောင်သည်ဘဝအဖြစ်လည်းကောင်း နေထိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွေ့ နေထိုင်ခဲ့သည်။ ထိုနောက် စာပေရေးသားခြင်းကို အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း အလုပ်အကိုင်အဖြစ် စတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။

ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပျက်နေသည့် ကိုလိုနီခေတ် လူဖြူလူမည်းပြဿနာများကို အခြေခံထားသည့် လုံးချင်းဝတ္ထုကို လက်စင်းရေးသားခဲ့ ပြီး ၁၉၅၀ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဝတ္ထုအမည်မှာ The Grass is Singing ဖြစ်သည်။ လက်စင်း၏ ပထမဦးဆုံးလုံးချင်းဝတ္ထုဖြစ်ပြီး ဥရောပနှင့်အမေရိကတို့တွင် လူသိများခဲ့သောစာအုပ်ဖြစ်သည်။

လက်စင်း၏ ငယ်ဘဝအတွေ့အကြုံများ၊ နိုင်ငံရေးအတွေ့အကြုံများ၊ လူမှုရေးအတွေ့အကြုံများ၊ လူမျိုးစုများအကြား မညီမျှမှုများနှင့်ယဉ်ကျေးမှုများအကြား ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားခြင်း အတွေ့အကြုံများက သူမ၏ စာပေဘဝကို လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ သူမ၏ စာပေလက်ရာများသည် သူမဖြတ်သန်းရသည့် ဘဝများထဲမှ မွေးဖွားလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

လက်စင်း၏ အကောင်းဆုံးစာပေလက်ရာအဖြစ် ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည့် The Golden Note book ကို ပြောဆိုကြ သည်။ ထိုစာအုပ်ကို ဆွိဒစ်ရှ်အကယ်ဒမီက ၂၀ ရာစုအတွက် အမျိုးသား-အမျိုးသမီးလူမှုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာများ အကြောင်းကို အခြေပြုရေးသားထားသည့် ရှေ့ဆောင်စာအုပ်တစ်အုပ်အဖြစ်ပြောဆိုသည်။ လက်စင်းသည် အမျိုးသမီးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများကိုအခြေခံပြီး ရသစာပေများရေးသားလေ့ရှိသော်လည်း အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးဆိုင်ရာလှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဝေးဝေးနေထိုင်သူဖြစ်သည်။ ထိုလှုပ်ရှားမှုများတွင် သူမအနေဖြင့် ပါဝင်လေ့မရှိပါ။ Harper Collins စာအုပ်တိုက်မှ စီအီးအို Charlie Redmayne က လက်စင်းသည် ထူးချွန်ထက်မြက်သော စာရေးဆရာမတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း၊ သူမတွင် စူးရှသော အတွေး အခေါ်များရှိကြောင်းနှင့် နွေးထွေးသောနှလုံးသားဖြင့် သူမ ယုံကြည်ရာကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုရန် မကြောက်ရွံ့သူဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

စာပေဆိုင်ရာနိုဘယ်ဆုကို အသက် ၈၈ အရွယ်၊ ၂၀ဝ၇ ခုနှစ်တွင် လက်စင်း ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၅ ခုနှစ် ဇွန်တွင် ဟားဗက် တက္ကသိုလ်မှ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ The Grass is Singing(1950), Children of Violence, The Golden Notebook(1962), Briefing for a Descent into Hell, The Good Terrorist, Canopus in Argos, The Cleft တို့သည် လက်စင်း၏ လူသိများသော လုံးချင်းစာအုပ်များဖြစ်သည်။ ၂၀ဝ၈ ခုနှစ်တွင် Alfred and Emily လုံးချင်းစာအုပ်ကို ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုစာအုပ် သည် လက်စင်း၏နောက်ဆုံးစာပေလက်ရာလည်းဖြစ်သည်။

၂၀၁၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်၊ အသက် ၉၄ နှစ်အရွယ်တွင်  လက်စင်း ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ သူမ၏ စာပေလက်ရာအဖြစ် လုံးချင်းစာအုပ် ၅၀ ကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ သူမကွယ်လွန်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး စာရေးဆရာမ Fay Weldon က သူမနှင့်ထပ်တူကျနိုင်မည့် စာရေးဆရာမတစ်ဦးကို နောက်တစ်ကြိမ်တွင် ထပ်တွေ့နိုင်တော့မည်မဟုတ်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထို့အတူ သူမ၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တစ်ဦးဖြစ်သူ Jonathan Clowers က လည်း ကိုယ်ပိုင်စိတ်ကူးစိတ်သန်းနှင့် နှစ်လိုဖွယ် ကောင်း၍ စွဲဆောင်မှုအပြည့်ရှိသောစာကို ရေးသားနိုင်သူသည် လက်စင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။

၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင် လက်စင်းစာပေလေ့လာသူများကို ကူညီထောက်ပံ့ရန်အတွက် Doris Lessing Society ကို ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအဖွဲ့က ဒေါရစ်လက်စင်းသတင်းလွှာကို ၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင် စတင်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုသတင်းလွှာကို ဒေါရစ်လက်စင်း လေ့လာမှုဂျာနယ်အဖြစ် ၂၀ဝ၂ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းလဲထုတ်ဝေခဲ့သည်။ လင်စင်းသည် English PEN ၏ သက်တမ်းအရှည်ဆုံး အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ တစ်သက်တာလုပ်ဆောင်မှုများအတွက် Golden PEN ဆုကို ၂၀ဝ၂ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့ပြီး စာပေဆိုင်ရာ ဆုများကိုလည်း ရရှိထားသူဖြစ်သည်။

ဟန်ဇော်

Ref: www.news.bbc.co.uk, www.dorislessing.org, www.wikipedia.org

အလင်းတန်းဂျာနယ် အမှတ် (၇၈၄)၊ ၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၃ ခုနှစ်